Monumenten

Monumenten zijn er in verschillende vormen. Het kan een kunstwerk zijn, een gebouw of zelfs een machine. Meestal wordt een monument opgericht, om dingen die gebeurd zijn nooit te vergeten. Zoals een oorlog of een ramp. Er zijn ook monumenten die ons herinneren aan helden. Maar een monument kan ook een gebouw zijn. Bijvoorbeeld een heel bijzondere kerk. Als een gebouw een monument wordt, mag er nooit iets aan veranderd worden. Je moet kunnen zien hoe het er vroeger uitzag. Behalve gebouwen kunnen ook steden, dorpen of straten een monument zijn. 
Sommige monumenten zijn belangrijk voor de hele wereld, zoals Stonehenge of de Beemsterpolder. Deze bijzondere monumenten staan op de Werelderfgoedlijst. 185 landen hebben samen afgesproken dat zij goed zullen zorgen voor het erfgoed dat op de lijst staat. 

Om nooit te vergeten

In Nederland zijn ongeveer 3500 oorlogsmonumenten. Het zijn plekken waar mensen kunnen samenkomen om de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) te herdenken.
Niet alle monumenten herinneren aan iets verdrietigs. Het kan ook een bijzondere prestatie zijn, zoals de bouw van de Afsluitdijk. Hier staat een monument als eerbetoon aan alle medewerkers van het project.
Ook belangrijke personen worden vaak geëerd met een monument. In Ootmarsum, Overijssel, staat een monument voor Willem Wilmink. Hij schreef heel veel liedjes en teksten voor kinderen.
Monumenten oprichten wordt al heel lang gedaan. Kijk maar naar de piramides in Egypte. Een piramide is een grafmonument. De Romeinen bouwden triomfbogen als een herinnering aan een overwinning van het leger.

Beschermde monumenten

Een aantal herdenkingsmonumenten in Nederland zijn rijksmonument. Sommige van die gebouwen worden beschermd omdat ze laten zien wat men ooit mooi vond. Zo is de koepelgevangenis in Breda een bijzonder gebouw uit de periode 1882-1886. Dit cirkelvormige gebouw was heel modern voor die tijd. Ook fabrieken of zelfs machines kunnen als monument aangewezen worden, zoals de jaknikkers in Schoonebeek.
Niet alleen het rijk, maar ook gemeenten wijzen gebouwen als monument aan, bijvoorbeeld een oude boerderij, een bijzonder schoolgebouw of een huis. Als je in zo’n huis woont, mag je niets veranderen aan het huis of aan de gevel.
In Nederland zijn sommige stadjes zo bijzonder dat ze als beschermd stadsgezicht worden aangemerkt. Hulst in Zeeland is bijvoorbeeld zo’n stad. Het ziet er nog uit zoals vroeger. Dat komt omdat het stadje goed wordt onderhouden en kapotte huizen worden opgeknapt, zodat ze er weer uitzien als vroeger. Daarvoor moet je veel kennis hebben van gebouwen en materialen uit die tijd. 
Toch moet een stad er niet uitzien als een museum, waar mensen alleen naar toe gaan om te kijken hoe het vroeger was. Mensen moeten er immers ook kunnen wonen. Soms staan er ook moderne huizen in de stad, die moeten wel passen bij het beschermde stadsgezicht.

Dit is een samenvatting van het Informatie-boekje 25 Monumenten.