Documentatiecentrum

Intelligentie bij dieren

Intelligentie heeft te maken met hoe je problemen oplost. Of hoe snel je leert hoe je problemen beter of anders oplost. Daarvoor moet je plannen kunnen maken en je gedrag aanpassen. Er zijn verschillende soorten intelligentie. Bijvoorbeeld iemand met een ruimtelijke intelligentie zal niet snel verdwalen. En iemand met sociale intelligentie, vraagt gewoon de weg aan iemand anders, als hij verdwaald is.
Mensen vertellen graag anekdotes over hoe slim hun huisdier is. Maar wetenschappers hebben niets aan anekdotes, zij baseren zich op proeven die soms wel jaren kunnen duren. Zo ontdekken wetenschappers steeds meer dat dieren ook op allerlei manieren intelligent zijn. Ze ontdekken dat niet alleen door proeven te doen, maar ook door dieren in hun natuurlijke omgeving te bestuderen. Zo ontdekte Jane Goodall, een beroemde onderzoekster van apen, in 1960 dat chimpansees gereedschap gebruiken.


© Thomas Marent/Corbis/HH, Amsterdam

Mannetjes van prieelvogels versieren hun nest met kleurige vondsten. Ze hebben een intelligentie voor schoonheid. Ze leggen alles mooi en precies neer om er vrouwtjes mee te lokken.


Gedrag


Veel dieren doen dingen zonder dat ze het hoeven te leren, dat is hun instinct . Bijvoorbeeld het bouwen van een nest. Dieren kunnen problemen oplossen. Maar je kunt ze niet vragen wat ze daarbij gedacht hebben. Daarom is het lastig om te weten op welke manier een dier intelligent is. Sommige wetenschappers denken dat alle gedrag van dieren aangeleerd is. Maar soms kunnen ze bepaald gedrag van dieren niet verklaren. Het lijkt dan of dieren kunnen denken als mensen. Daarom is het moeilijk om proeven te bedenken om te weten hoe het precies zit. Wel ontdekten wetenschappers dat veel dieren intelligenter zijn dan we vaak denken. Ze ontdekten bijvoorbeeld dat schapen de gezichten van hun kuddegenoten en hun herder kunnen herkennen.

© Corbis/HH, Amsterdam

De Japanse makaak Imo ontdekte zelf hoe zij met water zand van aardappelen kon wassen. Later ontdekte Imo dat zij op een andere manier ook zand van rijst kon wassen. Andere makaken namen haar gedrag over.


Leren en spelen

Leren is je gedrag veranderen op grond van ervaring. Leren werkt het snelst als goed gedrag wordt beloond en fout gedrag wordt afgestraft. Het is een onderzoeker op deze manier gelukt om vleesvliegen te leren hun pootjes in water te dopen. Als beloning kregen ze suikerwater. 
Jonge dieren van intelligente soorten spelen graag. Dieren die niet intelligent zijn, spelen niet. Spelen lijkt een vorm van instinctief gedrag dat niet nuttig is. Maar dieren die veel spelen, blijken later ook beter problemen te kunnen oplossen.

Veel dieren gebruiken een taal om te communiceren. Zo gebruiken sommige dieren verschillende alarmkreten om elkaar te waarschuwen tegen gevaar. Bijvoorbeeld een kreet om te waarschuwen voor een roofvogel. Voor een slang gebruiken ze weer een andere kreet. Ook vogels gebruiken alarmroepen om te waarschuwen. En om aandacht te trekken van een vrouwtje, gebruiken ze weer een andere roep. Dolfijnen, één van de meest intelligente diersoorten, kunnen taal leren van mensen. Niet in woorden, maar gebarentaal. Dolfijnen snappen bijvoorbeeld dat een andere volgorde van gebaren, iets anders betekent.

De eigenschap om te kunnen begrijpen wat de ander denkt of voelt, is een teken van intelligentie. Zo begraaft een gaai zijn eikels opnieuw, als er een andere gaai meekijkt. Het lijkt erop dat de gaai weet, dat zijn eikels gestolen kunnen worden.

Sommige dieren, zoals chimpansees, orang-oetans en olifanten, hebben een zelfbewustzijn. Onderzoekers hebben dat met een simpele proef ontdekt. Met een spiegel zijn deze dieren in staat om zichzelf te herkennen.

Details en informatie

  • Titel: Intelligentie bij dieren
  • Auteur(s): William van de Akker
  • Nummer: 10
  • Niveau: 5
  • Siso: J 594
123movies