Documentatiecentrum

Uitsterven

Wanneer zeg je dat een dier is uitgestorven? Dieren van dezelfde soort kunnen samen jongen krijgen. Als er nog maar één dier van die soort is overgebleven, kan hij geen jongen meer krijgen. Wanneer dit laatste exemplaar overlijdt, is deze soort uitgestorven.
Zolang de wereld bestaat sterven er dieren uit, maar komen er ook nieuwe soorten bij. Meestal gaat dat niet snel. Er zijn wel periodes geweest, waarin het ineens heel hard ging. Bijvoorbeeld 65 miljoen jaar geleden. Door een ramp was de zon jaren verduisterd. Veel diersoorten overleefden dit niet, waaronder de dinosaurus.
Sinds de komst van de mens op aarde, gaat het uitsterven van diersoorten veel sneller. Een aantal dieren is uitgestorven omdat er te veel op ze is gejaagd. Tegenwoordig probeert men het uitsterven te voorkomen, bijvoorbeeld door bedreigde diersoorten te fokken. Of door ze in een reservaat te plaatsen.


© World History Archive/ANP, Rijswijk

De dodo leefde tot vlak voor 1700 op Mauritius, een eiland ten oosten van Afrika. De meeste vogels zijn opgegeten door zeelui. Aan de hand van gevonden botten is dit model gemaakt.

Veel soorten

Je weet nooit echt zeker of een dier is uitgestorven. Soms worden er dieren gezien waarvan men dacht dat ze uitgestorven waren. Van sommige dieren weten we het zeker, zoals de dinosaurus. Als een diersoort te klein wordt, bijvoorbeeld minder dan ongeveer vijfhonderd dieren, bestaat er gevaar van inteelt. Er is weinig variatie in zo’n groep, waardoor de kans bestaat dat bij een besmettelijke ziekte alle dieren sterven.
Uitsterven van een soort komt niet zo vaak voor. Wetenschappers denken dat er per miljoen diersoorten één per jaar verdwijnt. Maar door de evolutie zijn er ook nieuwe soorten bijgekomen. Zo zijn vogels ontstaan uit verre nakomelingen van dinosauriërs. Bij de kip zie je dat aan de schubben en aan de lellen en kammen. 
In 65 miljoen jaar is de biodiversiteit enorm toegenomen. We kennen nu zo’n anderhalf miljoen soorten en er worden regelmatig nieuwe soorten ontdekt. Vooral in de diepzee of in de tropische regenwouden.


© Matjaz Kuntner, Ljubljana

In Madagaskar, een eiland ten oosten van Afrika, is een superspin gevonden. Deze nieuw ontdekte soort maakt webben van drie vierkante meter. Het spindraad is zo sterk dat de industrie zoekt naar mogelijkheden om het te gebruiken.

Bescherming

In totaal zijn er wel zo’n 500 miljoen soorten uitgestorven sinds er leven is op aarde. Maar tegenwoordig sterven de soorten véél sneller uit. Het gaat zo snel dat de evolutie dit tempo niet kan bijbenen.
Niet alleen door de jacht sterven dieren uit, maar ook omdat de biotoop van de dieren kleiner wordt. Een voorbeeld hiervan is de reuzenpanda In China. Ooit leefde de panda in een groot deel van China, nu alleen nog in reservaten. Bovendien liggen die reservaten versnipperd. De panda’s kunnen daardoor niet bij elkaar komen, zodat er kans op inteelt bestaat. 
Ook de klimaatverandering is een grote bedreiging voor veel diersoorten. Als er in een gebied bijvoorbeeld minder regen valt, kunnen bepaalde planten niet meer groeien. Een dier dat van die planten leeft, moet langer zoeken. Dat kan zoveel tijd kosten dat het dier niet kan overleven. 
Steeds meer mensen maken zich zorgen over het uitsterven van zoveel diersoorten. Zo zet het Wereld Natuur Fonds zich wereldwijd in voor de bescherming van dieren, planten en hun leefomgeving. Op de Rode Lijst kun je zien hoe zeldzaam een soort is. Op de lijst staat ook hoe je een soort kunt beschermen.
Beschermen gebeurt soms door dieren te fokken en terug te plaatsen in natuurlijk gebied. Dat gaat niet altijd goed. De dieren moeten wennen aan het nieuwe leefgebied. Ze kennen de gevaren niet en weten soms niet hoe ze aan voedsel moeten komen. 

Dit is een samenvatting van het Informatie-boekje 411 Uitsterven.

Details en informatie

  • Titel: Uitsterven
  • Auteur(s): William van den Akker
  • Nummer: 411
  • Niveau: 4
  • Siso: J 590.2
123movies